De viering van het eerste lustrum
In november 2016 wilden wij met een aantal gezinsleden het eerste lustrum van The Big Tree vieren. Door de gespannen politieke situatie jl. november en ook daarna leek het ons (Jos en Andries) toen niet verstandig om met een relatief groot westers gezelschap met vrouwen een week lang in het onrustige Gambia onderweg te zijn. Onze vrienden in Gambia begrepen dat goed.
Medio januari 2017 heeft een vreedzame wisseling van de macht plaats gevonden en is in de republiek Ghana een nieuwe president geïnstalleerd die kan rekenen op steun in brede lagen van de bevolking. De mensen die wij gesproken hebben zijn tevreden met de huidige situatie en ervaren het als een verbetering. Democratie in plaats van dictatuur.
De familie Sierhuis (Annet, Femke, Job en Jos) en de familie Bartels (Fleur, Margreet en Andries) zijn een keer bijeen gekomen om de feestelijke aspecten van de lustrumweek voor te bereiden. Zoals al onze reizen ging deze geheel op eigen kosten.
Door samenloop van omstandigheden zou lady Kira, onze belangrijkste steun en toeverlaat ter plaatse in de geplande week in Engeland verblijven. De Sierhuizen hadden hun vlucht voor zaterdag 25 maart geboekt. Zodoende hadden zij extra vrije tijd en kon de Stichting H.E.L.P. gambianchildren toch Kira ontmoeten.
Zaterdag 25/3
De familie Sierhuis vertrok met in de bagage honderden (vacuüm gezogen) knuffels voor de kinderen van de andere schooltjes van Kira om 15.35 van Schiphol en landde na een voorspoedige reis om 23.15 uur plaatselijke tijd op Banjul Airport. (De familie Bartels kon in verband met werkzaamheden niet eerder dan maandag vertrekken.) Even nog langs Afri Cell voor een simkaart voor de telefoon en dan door een haag van kruiers naar de transferbus.
Het weerzien met Sun Set Beach leverde voor Annet en Jos veel verrassingen op want het hotel bleek een complete metamorfose ondergaan te hebben. Dit was meer dan een facelift: sterk gemoderniseerd en aangepast aan de verwachtingen van de moderne toerist. Frisse lichte kleuren, een nieuw groot zwembad erbij, opgeknapte kamers, herindeling van de openbare ruimtes. Men had in de koelkasten voor water en bier gezorgd. Dat is leuk aankomen. Zeker als het midden in de nacht nog tegen de 30 graden is.
Zondag 26/3
Belangrijke ontmoeting van Jos (onze penningmeester, nu zonder Andries maar met Annet) met Kira en Kemo Bah. We konden Kira vanwege haar verblijf in de U.K. immers niet zoals te doen gebruikelijk uitgebreid spreken. Kemo Bah zou er bij de viering op de Big Tree op dinsdag ook bij zijn. In Den Haag waren er veel punten voor besproken om te overleggen. En dit overleg verliep wederom uiterst prettig. Het ging bijvoorbeeld om de salarissen van dit jaar, de watervoorziening, de samenwerking met de Lower Basic, de seminars samen met andere nurseries onder leiding van Kemo Bah, het functioneren van het team en meer.
Later schoven Femke en Job aan voor een gezellige uitgebreide lunch. Toen werden de ook namens de Stichting de meegebrachte cadeaus overhandigd. Kira kreeg een mooie zilveren hanger in de vorm van een boom (Big Tree) en een bijdrage voor elk van haar scholen en dan natuurlijk voor elk van haar bijna 400 leerlingen een leuke knuffel. Kemo Bah werd verblijd met een heel mooie balpen met inscriptie en een bedrag voor vrije besteding. De sfeer aan tafel was uitzonderlijk aangenaam en men nam met brede tevreden grijnzen op het gezicht afscheid.
Maandag 27/3
Vakantiedag voor Annet, Jos, Femke en Job die genoeg zonuren konden maken. Deze week zou de temperatuur overigens steeds dichtbij de 40 graden Celsius blijven. Aan de kust, in Kotu waar ‘Sun Set Beach’ ligt, was het met een zachte wind uit zee altijd heel aangenaam toeven.
Om 17.20 uur steeg de Boeing 737 vanaf Schiphol op met aan boord Andries (secretaris), Fleur (Facebook-redacteur en bestuurslid) en Margreet en nog zo’n 200 vacuüm gezogen knuffels. De alles bij elkaar zo’n 700 cuddles had laatst genoemde in een magistrale actie door de hele regio bij elkaar gekregen onder meer met hulp van Debbie (zonder haar mannen) van TV-West.
Ook deze reis was verlopen met een vergeleken met eerdere jaren ongekend snelle afhandeling van de formaliteiten. Misschien om de toeristen gunstig te stemmen en te bewegen weer ‘the smiling coast of Africa’ op te zoeken? Na het uitchecken de simkaart en hop, met de transfer naar ‘Sun Set’ waar het Sierhuisense ontvangst comité ons enthousiast verwelkomde. Zoals beloofd met koud water en Jill Brew, het onvolprezen Gambiaanse bier. Apart weerziens in de tropische nacht. In deze uitgelaten stemming was de bus echter met een kleine koffer te veel weggereden waarin een fototoestel, medicijnen en blikjes stroopwafels. Hoe konden wij de volgende dag zonder stroopwafels, onze traditionele attentie, aankomen in Faraba Banta?
Dinsdag 28/3
Om 8 uur in de koele ochtendbries aan zee genoten we met z’n allen van het uitgebreide continentale ontbijt (met veel Engelse invloed). De zon breekt hier meestal pas in de late ochtend door maar dan is het ook goed prijs: 40 graden, zodat ook de Gambianen het zweet over de rug en het voorhoofd loopt. Kira had een taxiplan bedacht met allerlei tussenpersonen volgens het gezegde “’s Lands wijs, ’s lands eer”.
Op naar Faraba, op naar the Big Tree, op naar allemaal. Naar Bintou, Kaddy, Jawoh ….. De keurige taxibus stond netjes om 9 uur klaar maar bleek ons alleen naar een tussenstop te brengen waar wij met z’n zevenen in een aanmerkelijk ouder kunst-en-vliegwerk- busje moesten overstappen met een andere chauffeur en waar ook Kemo Bah instapte. Hartelijk weerziens met Andries en hartelijke kennismaking met Fleur en Margreet. Jos en de zijnen had Kemo al zondag ontmoet.
Onze tweede chauffeur deed dit werk als een soort vrijwilliger, onbezoldigd, had geen baan, maar wilde liever actief zijn dan niets doend afwachten en het moet gezegd worden: hij reed voortreffelijk en gebruikte bijvoorbeeld aanmerkelijk minder de claxon dan andere weggebruikers. Zijn uitstekende rijvaardigheid was echter geen garantie voor een zorgenloze tocht naar Faraba want de linker voorband begaf het ergens halverwege. De geknapte staalgordel was aan de buitenkant zichtbaar.
Omstandige bandenwissel. Houd de moed erin. Ook al zitten allemaal lieve kindertjes in uniformpjes in de volle zon op je te wachten. Maar “Alles sal reg kom”, wist Vondel al.
En dat was uiteindelijk ook zo. Dankzij een reserve band die ook al vergane glorie was; maar het resultaat telt, niet waar? Opgewonden gevoel bij het zien van de witte buitenmuur met de bougainvilles – wat deden die het weer prachtig! -en zie de nieuwe keuken! Gezang dat van over de witte muren komt. Poort gaat open en allemaal lachende verwachtingsvolle blije gezichten en gezichtjes die op ons gericht zijn. Kippenvel moment. Voor Femke, Job, Margreet en Fleur is dit allemaal nieuw.
Ballonnen over de speelplaats. Rijen stoelen. Baldakijn voor het gerief van de gasten. Overal overblije gezichten, iedereen aan iedereen voorstellen, iedereen opgewonden: wat een ontlading van vriendschap! Kemo Sillah het hoofd van de Lower Basic stond er ook ineens heel ontspannen en blij tussen om alvast iedereen de hand geschud te hebben. Dinsdag en woensdag waren de dagen voor de nursery. Donderdag zouden Jos en Andries met Sillah besprekingen voeren.
Kaddy en haar mensen hadden een heel programma in elkaar gezet met liedjes, toneelstukjes, wedstrijdjes maar het begon met het volkslied, staande gezongen. Collega’s van de Lower Basic en Stepping Stones (van heel ver gekomen) leverden ceremoniële en heel leuke dolkomische bijdragen. Wat hadden ze zich mooi aangekleed! Achteraf kwamen we te weten dat het team met de voorbereidingen van de festiviteiten een aantal avonden tot 21.00 uur bezig was geweest. Ze hadden er echt hun eer mee ingelegd om iets moois voor ons tot stand te brengen.
In lokaal één waren alle knuffels op het vloerkleed gelegd en het enthousiasme van de kinderen was nauwelijks te beteugelen. Jawoh, wie anders?, bracht structuur in het gekrioel van gretig graaiende kleintjes en uiteindelijk had ieder kind een knuffel (sommigen probeerden ook nog een tweede of zelfs derde te bemachtigen) naar eigen keuze.
Muso, de papmoeder, zat al die tijd met een paar andere vrouwen uit de community boven houtvuren enorme ketels rijst te bereiden waarin alsmaar meer kruiden, flinters kip en andere ingrediënten verdwenen en later vroegen wij ons herhaaldelijk af: hoe kan men onder zulke primitieve omstandigheden zo’n onbeschrijflijk smaakvol eten op tafel krijgen? Zo fijn van smaak? Maar de vrouwen waren er dan ook uren mee bezig geweest en niet van hun plaats geweest.
Voor alle kinderen hadden de onderwijzers lunchpakketjes klaar gemaakt en wat zoetigheid erbij gedaan. Het was feest. Voor iedereen. Héél hartelijk dank Kaddy, Bintou, Jawoh, Ramatoulei, Amy, Muso, M’Daye en alle kinderen en al die anderen.
De schooldag is op the Big Tree Nursery normaliter om 13.00 uur afgelopen. Maar nu duurde het tot na drieën eer wij verzadigd van blijdschap en dankbaarheid de taxi gingen opzoeken. Helemaal onder de indruk van deze volle, rijke dag. In de buurt van Brikama namen we afscheid van Kemo Bah en wisselden weer van taxibus. Dag Kemo, hopelijk tot volgende keer. We mailen.
Bij een milde wind uit zee konden we even later een beetje bijkomen. Het zwembad uitproberen. Wat lezen op de kamer of buiten. Of gewoon tot rust komen.
’s Avonds wat kleins gegeten in het hotel. Tegen Muso kon vandaag toch niemand meer op. Opvallend weinig gasten. Onderbezetting. Gevolg nog van de politieke onrust en de afzeggingen. Gelukkig zou het hotel de volgende week weer vrijwel vol geboekt zijn. Gambia is een van de armste landen van Afrika.
Woensdag 29/3
Vandaag weer om 8 uur met z’n allen aan de ontbijttafel. Met veel verse herinneringen. Wat was dat gisteren een prachtige dag, die viering van het eerste lustrum! Talloze herinneringen en ervaringen gaan over tafel. Nagenieten heet dat. Maar vandaag moet meer het onderwijs, moeten de lessen centraal staan. We gaan 40 graden tegemoet.
De taxibus stond weer op tijd klaar met de ongelooflijk breed lachende chauffeur. Ook nu de overstap truc maar zonder Kemo Bah. Nu met Fanding, de rechter hand van Kira. Enthousiaste begroeting en kennismaking met de jongelui. Hopelijk gaan de banden het houden. Als je ziet hoeveel scherpe stenen uitsteken boven de hobbelwegen met diepe kuilen en hoe de auto’s van de onverharde op de spaarzame verharde wegen moeten komen, is het verbazingwekkend dat we niet meer wagens met lekke banden zien staan dan al het geval is. Maar het ging allemaal goed en na dik een uur reden we het terrein op van de Big Tree.
De uitbundige begroeting is vanzelfsprekend. En we zien zoekende blikken: hoe hebben jullie het gisteren bij ons gehad? Nou, we waren meer dan tevreden en hebben dat ook heel duidelijk tot uiting gebracht. Bij elk teamlid afzonderlijk.
De deuren van de lokalen staan op de Big Tree altijd open dus hebben wij onze ogen goed de kost gegeven met het observeren van de lessen. De interactie met en onder de kinderen, de samenwerking onder de leraren, de verschillende werkvormen. Heel veel gebeurt hier nog traditioneel frontaal en door middel van herhalingen. En met veel klappen en zingen. Maar door Jolly Phonics, een Engels systeem, en in de toekomst misschien ook door Child Centered Learning (beetje als Dalton/Montessori) willen we proberen meer afwisseling in de lessen te krijgen en ook wel betere resultaten. Vooral in de verwerving van Engels als tweede maar belangrijkste voertaal is een ingewikkeld probleem. Het lukt kennelijk toch redelijk want van de Lower Basic krijgen we informatie dat de kinderen die van onze nursery komen zich duidelijk in positieve zin onderscheiden van de andere leerlingen die in de eerste groep starten. Ook van elders bereikten ons berichten dat the Big Tree Nursery een heel goede reputatie heeft opgebouwd in relatief korte tijd. (Zelfs “the best nursery in the region”. Als we het mogen geloven.) En de ouders staan in de rij om hun kinderen op te geven en voor het onderwijs daarvoor te betalen. En dat zegt echt wel wat in deze zeer arme streek.
Met Fanding hebben Jos en Andries de laatste onderhoudswerkzaamheden van de winter graag aan een kritische blik onderworpen. Kijken of de sponsorgelden goed besteed werden en de opgedragen en overeengekomen werkzaamheden goed uitgevoerd. De keuken met de betegelde vloer is natuurlijk een eye catcher. Alleen al door de eigenzinnige architectuur, zullen we maar zeggen. Het team en wij zelf zijn er heel erg blij mee. Muso is echt ontzettend trots op haar nieuwe werkplek. N’Daye, de conciërge, had al zijn eigen ruimte. Kaddy, het hoofd, heeft haar kantoor en alle klassen hebben een eigen leraar en lokaal.
Het spul staat weer helemaal goed in de verf (na elk regenseizoen is dat een beetje minder). De luchtcirculatie is nu overal op orde. Er resten nog een paar dingen: de cementen rand van de veranda, een afgebroken spijl van een klimrek, een paar kleine opvullingen in de muur.
Een nieuw èn oud probleem heeft zich echter weer aangediend: de watervoorziening. Onze bron is vrijwel uitgeput (!) en het water is van een slechte kwaliteit. We hebben er veel over gemaild en gesproken en er is een technicus bij betrokken geweest maar de pomp loopt iedere keer weer vast. Een lang verhaal. Ook voor de Lower Basic die beschikt over een eigen bron. Het grondwaterpeil staat op sommige plekken in Gambia al op -34 meter! Alarmerend. Komt straks het zoute water het land in? Er is een charitatieve organisatie die nieuwe putten slaat en we hopen met haar hulp de situatie op te lossen. Er zit voorlopig niets anders op dan dat N’Daye met een kruiwagen en jerrycans water van elders haalt.
Veel drukte en hilariteit met die prachtige kleine kindertjes om die grote blanke mensen van ver weg. Zij, die kleintjes, zoeken met hun grote donkere ogen en kleine handjes voortdurend contact. Er is totaal geen vreemdelingenangst. Integendeel. Hoe meer aanraken hoe liever. Dat geldt voor ons allemaal. Het kleine grut bedelft ons met aandacht. Iedereen. Job, Margreet, Femke, Fleur, allemaal.
De eenvoudigste spelletjes zijn een bron van plezier. Of voelen dat wij behaarde armen hebben en hun vaders niet. Maar we moeten afscheid nemen. Bintou, Amy, Jawoh, alemaal hebben zij ons in hun hart gesloten. “We miss you already now.” Nog een keer met z’n allen de door Jawoh geschreven Big Tree song zingen, met z’n allen, buiten in keurige rijen en dan los laten. Omarmingen nog eens bij de poort en “all the best” en “I miss you now already”.
In ‘the Blue Kitchen’, een restaurant waar we ieder jaar wel een keer langs gaan, onderweg onder palmbomen van de tropische tuin. Het is een bedrijf dat door Duitse ondernemers is opgezet. Zij importeren Duitse auto’s. Je ziet in het hele land overal op de weg en langs de weg allemaal gele Mercedessen D320 met een héél lange staat van dienst. Die zijn hier zeer gewild als taxi. Heerlijk getafeld en heerlijk nagetafeld. Raar contrast steeds weer met de droge armoede van de roestige golfplaathutten in de communities. Fanding had er de voorkeur aan gegeven ergens onderweg uit te stappen. De chauffeur hebben we een lunch aangeboden maar hij wilde graag naar vrienden/kennissen die verderop zaten. Begrijpelijk. Goede rustige chaufeur die toch opschoot en die zijn lunch en fooi meer dan waar gemaakt had.
Heel veel volk onderweg bij een bus die op een boom gereden was. Totaal vernielde voorpartij en een levenloze chauffeur in een verwrongen houding. Een personenwagen zag er even onherkenbaar toegetakeld uit. En allemaal kinderen rondom dit lugubere schouwspel.
De chiqueste taxibus haalde ons even later af voor het laatste stukje naar de Sun Beach waar we om 16.30 aanmeerden. Het was er nog steeds erg rustig. Inmiddels was er wel goed nieuws van de reisonderneming: de reiskoffer van Andries was terecht. Weliswaar zonder fototoestel maar mèt toilettas en Malarone (tegen malaria) en mèt de meeste stroopwafwels.
De familie Sierhuis bleef in het hotel. De vier spelletjesspecialisten gingen zich in vorm houden met een kaartspel, boerenbridge?. De familie Bartelsen gingen eten in Ali Baba nadat zij een rij colporterende mannen vriendelijk maar resoluut hadden afgeslagen.
Zware wietlucht. Zwarte nacht. Bijna lege terrassen. Ook de sexindustrie leek stil te liggen.
Donderdag 30/3
Onze wegen gingen vandaag vanaf de ontbijttafel uiteen. Jos en Andries gingen met Sue die met haar Jeep al klaar stond, naar Faraba te gaan voor onderwijskundige zaken. Het was nog niet uit met de pret maar nu wel tijd ook voor serieuze zaken. De anderen hadden gisteren met de chauffeur een programma bedacht dat bestond uit een bezoek aan de markt in Serekunda en daarna de binnenkomst van de vissers die de gevangen vis aan land brengen elders.
Volgens afspraak hadden Jos en Andries een onderhoud met Kemo Sillah, de directeur van de Lower Basic. Het was een zeer aangenaam gesprek. Wij hadden voor hem een multi tool meegenomen en natuurlijk de traditionele stroopwafels. Kemo Sillah (die een opvolger is van Kemo Bah die nu elders werkt als onderwijskundig ambtenaar) was op alle fronten zeer tevreden over de gang van zaken op de Big Tree. En wat voor onze sponsoren natuurlijk het belangrijkste is: hij merkt heel duidelijk dat de kinderen die van The Big Tree komen bij hun start op de Lower Basic een betere basis hebben en meer begrip dan de overige leerlingen. Dat hoorden wij natuurlijk heel graag.
De overhandiging van de Kemo Bah-prijs en de Kira Dalton-prijs zal ook dit jaar met het nodige ceremonieel plaats hebben. Kemo Sillah en zijn leraren hebben een keuze gemaakt voor de beste meisjes leerling en jongens leerling. Sillah onderschreef van harte ons idee dat het voor het personeel van de nursery een stap vooruit zou zijn als elk lid zijn eigen bank account zou hebben en dan in Brikama bij de Trust Bank alleen zoveel geld kon opnemen als direct nodig is. Nu krijgen ze aan het einde van de maand het hele salaris cash in handen en het is een geweldige verleiding om dat binnen de kortste keren uit te geven.
Het waterprobleem (zie woensdag) is ook voor de Lower Basic helaas voorlopig nog niet opgelost. Op deze dag is er ternauwernood voldoende water voor de kinderen. Het is dringen bij de kraan en op de Big Tree is een emmer water gezet bij elke klas. Deze situatie van schaarste is een grote teleurstelling voor de stichters van The Big Tree Nursery die een paar jaar geleden zo trots waren op de eigen voorziening met stromend water.
Kemo Sillah heeft op zijn lagere school te kampen met onderhoudsproblemen. In zijn kantoor ziet het plafond er bijvoorbeeld ronduit haveloos uit en men kan zich niet meer herinneren wanneer er voor het laatst schilderwerk is uitgevoerd.
De individuele functioneringsgesprekken met onze mensen verliepen geconcentreerd en buiten-gewoon plezierig. Wederzijds uitingen van dankbaarheid en vertrouwen en de
motivatie om hard te blijven werken aan de kwaliteit van het schooltje (zie dinsdag). Iedereen ziet de voordelen van de eigen bankrekening. Om het lustrum te vieren hebben zij allen een extra maand salaris ontvangen.
Amy (klasse assistente; gehuwd; 4 kinderen) vordert goed op haar opleiding die wij bekostigen en geeft aan dat zij het niveau ook goed aan kan en de stof interessant vindt. Rekenen is - zoals bij de meesten - het struikelblok. Zij is door Jawoh heel goed op pad geholpen met rekenen.
Ramatoulei is vorig jaar afgestudeerd en voor the Big Tree naar Faraba verhuisd, waar de huren aanmerkelijk hoger zijn dan in de community waar zijn tot dusverre leefde. Zij woont alleen met een dochter die in groep 8 zit. Zij geeft de allerkleinsten les in groep 1 (waar alles nog zonder stoelen op de vloer gebeurd).
Kaddy is het hoofd en heeft daardoor extra functies en verantwoordelijkheden. Zij zorgt voor een goed teamverband en een goede werksfeer. Haar administratie die voor iedereen inzichtelijk is, ziet er piekpijn uit. Zij werkt in groep 2 en onderhoudt het meeste contact met Kemo Sillah. Zij wil graag over enige tijd een managementcursus doen als de situatie op school het toelaat. Wij steunen haar daarin graag.
Bintou was er bij nog voor de bouw van de school vanaf het allereerste begin met Bob Breuk en Edda. Zij heeft een dochtertje van één jaar en staat in groep 3. In feite had zij een deficiënte vooropleiding maar heeft haar “Gambiaanse toelating” helemaal waargemaakt. Nu, na meer dan 5 jaar, vroeg zij support om alsnog de hiaten in haar Engels en rekenen op te vullen. Graag!
Jawoh (22; gehuwd, één kind) staat in groep 4. Hij is het creatieve en natuurlijke multi-talent. Maakt liedjes voor de school; bedenkt spelletjes; ondersteunt alles en iedereen. Straalt kracht en plezier uit. Wij hebben hem gevraagd na te denken over de mogelijkheid child centered learning in te voeren de nursery en de eventueel lower basic. Ziet hij als een geweldige uitdaging. Hiervoor gaat hij samenwerken met Kemo Bah. Hij moet net als Bintou flink reizen van huis naar werk. Hoe lang houden wij hem vast?
Muso (ongeveer 35 jaar oud) heeft een kind, woont nog in het ouderlijk huis, staat elke dag om 6 uur op om de pap voor de kinderen op tijd te kunnen koken. Zij is enorm trots op haar keuken. Voelt zich volwaardig lid van het team.
N’Daye (ergens in de 50; heeft twee vrouwen) “de school is van hem” bij wijze van spreken, bijna prototypische conciërge dus. Ziet alles. Houdt alles en iedereen in de gaten. Op het schoolplein vindt men geen ongerechtigheden. Na elke pauze wordt het hele terrein weer schoon gemaakt, zelfs bladeren verwijderd. Hij was heel gelukkig met de nieuwe kruiwagen waarmee hij de jerrycans met water van elders kan vervoeren.
Na afloop van de persoonlijke gesprekken hebben we afscheid moeten nemen, helaas. Maar dat mocht pas nadat alle kinderen in keurige rijen voor ons en het volkslied en het lied van de Big Tree hadden gezongen en nog eens aan onze armen en benen hadden getrokken en dicht tegen ons aan hadden gestaan. Nog een groepsfoto van het team bij de bougainvilles. Nog een laatste omarming. Allemaal wuivende kinderarmpjes voor de veranda.
Even bij Kemo Sillah langs om gedag te zeggen en met Bintou als passagiere (zij moet elke dag twee keer ruim een uur reizen voor haar werk terwijl zij a.h.w. om de hoek aan de slag kan) zette Sue ons bij het hotel af na een omweg langs de kust voor enkele boodschappen.
Een koele duik en een enthousiast verslag door het overige deel van het reisgezelschap van Serekunda en de vissers bereidde ons voor op het avondeten. We kozen voor Tandoori waar dezelfde sitarspeler speelde en zong als vorig jaar november. Hallucinerende muziek. Gezellige, vol gedekte tafel buiten in de invallende nacht. Vrijwel geen andere gasten, geen toeristen.
Vrijdag 31/3
Wij hadden besloten onze gemeenschappelijke vakantiedag met z’n allen door te brengen. Wij wisten dat Sue Stage, die ons vaak als taxichauffeur had geholpen, een boottocht over de rivier de Gambia had gepland waarvan de opbrengst ten goede zou komen aan de opvang en verzorging van met name verwaarloosde ezels en honden. Behalve de families Sierhuis en Bartels waren nog gasten aan boord van diverse nationaliteiten.
Voordat we weer in onze inmiddels vertrouwde bustaxi konden plaats nemen moesten wij onze kamers leeg achterlaten en dat was een kleine tegenvaller. We hadden gehoopt na terugkomst nog over privé ruimte te beschikken voor een opfrissende douche. Maar de koffers moesten in de opslag en ons restte slechts de hoop op de toegezegde oplossing als we weer in Sun Set waren.
Hierdoor en doordat, laten we eerlijk zijn, we toch nog redelijk uitgebreid een ochtendkoffie aan de vertrouwde verlengde tafel hadden genoten, waren we aan de behoorlijk te late kant aan boord van de boot waarop het “echte” ontbijt al in volle gang was. Er was veel voorbereid. Traditioneel Gambiaans eten maar ook Europees. En het werd mede geserveerd door prachtig traditioneel gekleed personeel. Zoals altijd met veel kleuren en patronen en met name veel meer geel en groen dan bij ons.
De mangrove aan beide zijden van de rivier waren voor de meesten van ons een nieuwe bezienswaardigheid. Merkwaardige dichte groeivorm. Veel minder vogels gezien dan beloofd. Wel aapjes. In de verte op gegeven moment, uit een bocht, leek de haven Banjul ineens dichtbij en de opening naar de Atlantische Oceaan bijna eindeloos wijd. Het verval was aanzienlijk; hier en daar zagen we schepen (scheepjes) bijna op hun kant liggen.
Een enorme masseuse in erg strakke bonte kleding had zich bij ons aangemonsterd (kennisje van Sue) maar dit had niet met een bepaald verval te maken. Dit was een soort serieuze massage. Femke bijvoorbeeld heeft haar voormalige volleybalspieren door deze enorme vrouw laten onder handen nemen. Het is goed afgelopen. Job herkende haar na afloop nog. Spelletjes, lezen, eten en drinken en een beetje landerig de lome rust van de trage rivier ondergaan. Afscheid van Sue en de andere passagiers en de schuchtere bemanning. Dag Sue, misschien weer tot november? De taxichauffeur wilde na een paar lucratieve dagen met ons nog een extra slaatje slaan uit zijn nieuwe relatie met deze “toebabs” (blanke mensen) door drie keer of meer te veel te vragen dan redelijk was voor zijn diensten maar daarmee ging hij te ver vond penningmeester Jos, die nu twijfelt of we de volgende keer hem weer moeten bellen als we vervoer nodig hebben.
De prangende opfrisvraag werd bij aankomst in Sun Set gelukkig positief beantwoord. We kregen een lege kamer met douche ter beschikking en konden ons derhalve om de beurt fris voorbereiden op de thuisreis. Margreet, Fleur en Femke maakten nog van de gelegenheid gebruik om even buiten het hotelterrein bij uitstallinkjes wat te shoppen. Onderweg zagen zij echter de sterk vermagerde paarden die normaliter op het strand tegen betaling de toeristen een hippisch avontuurtje bezorgden maar nu met hun baasjes werkeloos en overduidelijk zichtbaar ook brodeloos het einde van de dag stonden af te wachten. Zeer aangrijpend.
De transfer bus bracht ons naar Banjul Airport waar we vlotter dan ooit door de formaliteiten heen kwamen; de hal was praktisch leeg met de twee korte rijen. Op het terras in de zwoele donkere avond nog wat gegeten en gedronken. De Boeing van vlucht OR 456 droeg ons veilig naar Amsterdam na een rustige vlucht met weliswaar aanmerkelijk minder beenruimte dan beloofd maar met een overvloed aan dierbare herinneringen.
Andries Bartels